Ouderen zijn vaak deels of volledig afhankelijk van anderen en daardoor kwetsbaar voor allerlei vormen van misbruik, dus ook financiële uitbuiting. In Nederland zijn naar schatting 30.000 ouderen per jaar het slachtoffer van financieel misbruik of financiële uitbuiting. In 85% van de gevallen is de pleger een familielid. De laatste jaren neemt het aantal meldingen fors toe. In dit artikel lees je wat financiële uitbuiting van ouderen inhoudt, welke vormen er zijn en hoe je het kunt herkennen.
Veel oudere mensen hebben de slag naar het digitale tijdperk niet gemaakt en laten hun financiële en administratieve zaken over aan een familielid. Ouderen zijn vaak niet meer bekend met nieuwe betaalwijzen. Vaak is er ook binnen de relatie een taakverdeling geweest, waarbij een van de partners de geldzaken behartigt. Na overlijden blijft de overgebleven partner in onwetendheid of onbekendheid achter en neemt een familielid of bekende deze taak op zich. Een zaak van vertrouwen, zo veronderstelt men.
Wat is financiële uitbuiting precies?
Financiële uitbuiting van een oudere is een kwalijke zaak. Het gaat bijvoorbeeld om wegnemen of profiteren van bezittingen van de oudere. Te denken valt aan diefstal van geld, bijvoorbeeld met een bankpas voor zichzelf pinnen, het meenemen van juwelen of andere waardevolle spullen en verkoop of gebruik van eigendommen zonder dat de oudere daar toestemming voor heeft gegeven. Ook komt afpersing of gedwongen testamentwijziging voor. Ook iemand financieel kort houden is een vorm van uitbuiting.
Financiële uitbuiting begint vaak klein, door bijvoorbeeld geld achter te houden na het boodschappen doen. Langzaam neemt het grotere vormen aan, met vergaande nadelige gevolgen voor de oudere. In de regel stopt het misbruik pas als er geen financieel voordeel meer te behalen is, of als de dader wordt betrapt. De dader kan een relatief onbekende zijn, maar het blijkt het vaak een familielid of een bekende van het slachtoffer te zijn.
Het Nationaal Ouderenfonds adviseert ouderen om de financiële zaken door een externe partij te laten verzorgen. Hou deze relatie zo zakelijk mogelijk. Geef geen familielid de machtigingen over je rekeningen. Ga naar een externe partij zoals een boekhouder. Vraag maandelijks om inzage in je rekeningen om zo zelf grip op je geld te houden.
Welke vormen van financiële uitbuiting zijn er?
Er zijn verschillende vormen van financiële uitbuiting
- wegnemen van geld, sieraden en goederen
- verkoop van eigendommen
- misbruik van machtigingen
- kopen op naam van het slachtoffer
- gedwongen testamentwijziging of wilsbeschikking
- financieel kort houden
- misbruik van rekeningen
Wie worden slachtoffer van financiële uitbuiting?
Veel meer vrouwen dan mannen zijn het slachtoffer van financieel misbruik. Van alle slachtoffers is 80% een vrouw. Andere kenmerken van slachtoffers zijn: alleenwonend en veelal 80-plusser. Daarnaast kunnen onwetendheid en allerlei beperkingen het risico vergroten om slachtoffer te worden van financiële uitbuiting.
Welke signalen kunnen wijzen op financiële uitbuiting?
Er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op financiële uitbuiting van een oudere:
- betaalachterstand van bijvoorbeeld huur, energie of andere rekeningen
- geldgebrek
- weigeren informatie te geven over financiële omstandigheden
- ontbreken van pinpas, geld en/of goederen
- onverklaarbare geldopnames of kosten
- verdwijnen van waardevolle spullen
- afgesloten van gas en elektra
- brieven van incassobureaus
Wat moet ik doen als ik financiële uitbuiting vermoed?
Heb je het vermoeden van financieel misbruik of uitbuiting, maak dit met de oudere bespreekbaar. En ga op onderzoek uit. Controleer bijvoorbeeld bankafschriften op uitgaven. Als het daadwerkelijk klopt, doe dan aangifte. Meer informatie over financiële uitbuiting is onder andere te vinden op:
