Twee jaar na de uitzendingen staan moeder en dochter Van Z. voor de rechter. Niet lijfelijk, want door de coronamaateregelen zaten de vrouwen nog in Hongarije. Op het politiebureau van hun woonplaats werd een videoverbinding met de rechtszaal in Amsterdam gemaakt. Een dossier van negen ordners dik werd besproken.
De hondenfokkers wordt door het Openbaar Ministerie meerdere feiten ten laste gelegd. Vandaag kregen ze de kans daarop te reageren. Een lange eerste dag, waarin het ging over valsheid in geschrift, onvoldoende zorg voor honden en hoe een kat in het nauw rare sprongen maakt, volgens Marion van Z. zelf.
Bedrijfsmatig handelen
De vrouwen hielden er tussen de periode van 2016 tot half 2018 twee kennels op na, zonder dat daar volgens het OM deugdelijke administratie van bij gehouden werd. Bij controles werden wisselende grote aantallen honden aangetroffen. Het ontbrak aan een Uniek BedrijfNummer en een beheerder die een bewijs van vakbekwaamheid had gehaald.
Dochter Van Z reageert: 'In 1988 ben ik begonnen met de kennel. ik heb op kleine schaal teckels gefokt en ben heel succesvol geweest. Ik heb persoonlijke brieven gehad die dat bevestigden. In 2011 heb ik me voltijds op kennel gericht. Er kwamen meer honden en ik vond het moeilijk om afstand te doen van oude honden. De verzorging deed ik altijd met een aantal stagiaires, daar kon ik goed mee samenwerken. En van twee vrouwen van de boerderij dicht bij mij. Die waren er niet op de dag dat de NVWA er was, maar de dag erna wel weer.
De uitzending van Opgelicht zorgde ervoor dat ik zonder mensen kwam te zitten. Na de uitzending was er ook geen mogelijkheid meer om iemand te vinden voor de honden. Niemand vertrouwde het meer om een hond bij ons te halen, maar via diverse asiels stonden ze massaal in de rij. Administratief zijn er zeker steken gevallen. Voor de verhuizing naar Hongarije zijn alle honden naar Breeveld gekomen, dat verklaart de wisselende aantallen.'
Als de rechter vraagt of Marion niet gewoon te veel honden had, antwoordt ze uiteindelijk: 'Ik vond het vervelend om de oude honden aan andere families te laten wennen.'
Op beide namen
Over de rol van moeder Betty zijn er vragen. Volgens het OM speelde ook zij een rol, ook al zou de kennel Wie Anders die door Betty gerund werd in 2014 gestopt zijn en de honden op Marions naam gezet. Betty ontkent dat. 'Ik kwam nooit in de hondenkennel. Ik stond alleen klanten te woord en verzorgde het eten. Mijn man had twee jaar kanker, daar was ik meer mee bezig. Ik heb aangevuld dat zij (marion, red.) niet te veel werk had. Ik maakte dat eten klaar. In de keuken moest ik bakjes vullen. Dat gaf Marion aan de honden. Ik zat altijd binnen. De klanten waren wel gezellig, ik was niet mobiel en zo was ik toch een beetje bezig. Ik kwam alleen bij de honden in keuken en kamer. Toen de kennels net nieuw waren wist ik hoe de hokken eruit zagen, erna ben ik er nooit meer geweest. Die nieuwe kennels zijn in 2012 en 2014 gemaakt. Die opdracht heeft Marion toen gegeven.'
Als de rechter opmerkt dat documenten op beide namen staan, pups werden aangeboden op de website van moeder Betty, de beide kennels van de vrouwen op hetzelfde adres aan huis gevestigd waren en getuigen verklaren dat zij aan Betty betaalden, vertelt Marion: 'Mijn moeder droeg het geld altijd aan mij af. Dat kwam ten gunste aan mij, aan de kennel. Betalen aan haar betekende niet dat zij dat geld hield.'
Betty vult aan: 'Ik heb mn eigen inkomsten, dus ik heb haar geld niet nodig.' Marion reageert: 'De website van Wie Anders was makkelijker bij te houden en te veranderen. Voor mijn website had ik een ander nodig.'
De rechter vraagt of het klopt dat Van Z er al in 2014 op gewezen is dat ze geen Uniek BedrijfsNummer had en dat pas in 2017 heeft aangevraagd. Marion antwoordt: 'Er is een beperkte mogelijkheid voor het volgen van cursussen. Ze zijn vaak vol en daarom heb ik gekozen voor het LOI. Ook door de omstandigheden met mijn ouders was een cursus tijdrovend. Het is een punt van aandacht voor alle fokkers. Bij een fokkersoverleg bleek dat maar 5 procent een bewijs van vakbekwaamheid had. Na het behalen heb ik een nummer aangevraagd.'
Te weinig bewegingsruimte
Bij de fokkers werden volgens de verslagen te veel honden in te kleine hokken aangetroffen. Sommige benches waren niet geschikt voor huisvesting en er was geen vers drinkwater beschikbaar. Dochter van Z: 'Er gelden andere eisen als je fokker bent. Bij een particulier maakt niemand bezwaar als een hond in een bench verblijft. De honden zaten in benches, maar gingen ook regelmatig naar buiten. Geen drinkwater, want binnen 5 minuten zou de bak omgegooid zijn, en dan is de verblijfplaats nat. Ze gingen vier keer per dag naar buiten. De buurman klaagde over geluid hele dagen. De honden konden er heerlijk rennen en spelen en kuilen graven. Nu wordt het gebracht alsof ik een vreselijk mens zou zijn, dat is niet waar. Juist daarom wilde ik verhuizen, om ze die bewegingsruimte te geven.'
De voorzitter van de rechtbank vraagt of ze op de hoogte was van de afmetingseisen. 'De ren in de huiskamer werd ook als te klein omschreven. Voor een teckel zet je geen ren van 1.80 hoog neer. Dat doet niemand.'
Honden niet geregistreerd
Uit onderzoek van de NVWA bleek dat er 481 honden niet geregistreerd waren binnen acht weken na geboorte. Omdat er geen administratie werd bijgehouden is er gekeken naar het aantal puppyinentingen dat gedurende een ruime twee jaar zijn gezet. Daarnaast werd het overlijden van twintig honden niet geregistreerd. Marion van Z.: 'Ik heb altijd gedacht dat als de honden aangemeld waren bij Raad van beheer, dat de registratie rond was. In 2017 wees een dierenarts me erop dat er ook een overheidsregistratie moest plaatsvinden. Ervoor was ik me niet bewust dat dit moest.'
Wel stonden er chips op naam van haar broer. 'Ik heb dat gevraagd in een periode dat het druk was, pakketten kwamen niet altijd aan. Ik heb hem terugbetaald en hij heeft de chips overgedragen. Ik weet niet of aankoop ook tot registratie leidt.'
Onjuiste huisvesting
Op 16 juni 2018 worden er honden aangetroffen in voertuigen met Nederlandse, Belgische en Hongaarse kentekens. Ook staan er honden klaar in benches op de oprit en zijn er honden in de woning. In totaal gaat het om 212 honden. Er valt volgens het onderzoek veel aan te merken op hoe de honden werden gehouden. De honden hadden geen drinkwater, hadden vervuilde hokken, werden aangetroffen in benches, rennen en tassen en kregen te weinig bewegingsruimte. Onder de honden zijn er viervoeters met te lange nagels, een slecht gebit, oormijt, vachtproblemen en ondervoeding. Dochter van Z geeft toelichting: 'De honden stonden klaar voor vervoer. Water hobbelt dan uit de waterbak.'
Ook wordt er melding gemaakt van een penetrante ammoniaklucht. Een dierenarts verklaart dat het stak in de ogen en dat die het nooit zo meegemaakt had. Betty van Z.: 'Als je er woont dan ruik je het eigenlijk niet meer.' Marion van Z.: 'De honden waren allemaal de dag ervoor bij mij gebracht. ‘s Morgens is er niet meer schoongemaakt, de avond ervoor ook niet. Dat was niet goed georganiseerd. Het komt erop neer: een kat in het nauw maakt rare sprongen. Ik kon alleen nog maar denken aan: zo snel mogelijk weg.'
Honden in slechte toestand
Het tellen van de honden werd die dag bemoeilijkt doordat de honden steeds verplaatst werden. 'Ik dacht, ik kan een aantal honden redden, ik heb ze in een andere kamer geplaatst in de hoop dat ze ze niet zouden meenemen. Daarnaast stopten zij (de NVWA, red.) honden bij elkaar die absoluut niet bij elkaar zouden kunnen zitten. Er zijn honden die je niet met elkaar kunt vervoeren. Dat kan in een ruzie escaleren', aldus Marion van Z.
Over de slechte toestand waar de honden in worden aangetroffen zegt ze: 'Er zijn honden die enorm veel kunnen eten en hun hele leven een dunne hond blijven. De honden kregen wel degelijk eten, twee keer per dag. Wat de ene dierenarts te mager zal vinden, zal de ander prima vinden. Ik had tubes voor de honden die oormijt hadden. Maar 62 honden met oormijt, dat is niet zo. Dat is hun omschrijving. De honden hadden binnen 48 uur onderzocht moeten worden. Een aantal honden is niet in die periode onderzocht, maar erna. Dat kan een reden zijn dat een bepaalde gezondheidsproblematiek niet meer te wijten is aan de plaats van herkomst. Daarnaast zijn honden vervoerd in veewagens. Daar kunnen ze ook wat oplopen. Aan hun nekvel werden ze in de auto’s gestopt. Er kan van alles gebeurd zijn.'
Valsheid in geschrifte
In het onderzoek werd er op paspoorten gestuit waarmee gerommeld is. Deskundigen hebben naar verschillende paspoorten gekeken en er zouden valse stickers in sommige paspoorten zitten. Deze waren geprint. Dat er gerotzooid is, geeft Marion van Z direct toe. 'Op 16 juni wilde ik weg. Ik heb de paspoorten aangepast in een euvele poging om de honden toch de grens over te krijgen. En dat is niet juist geweest. Die stickers heb ik niet zelf gemaakt, die zijn te koop.'
Dierenartsen verklaren dat er handtekeningen en stempels zijn gezet die niet van hen zijn. In de stempels zitten zelfs tikfouten. 'Ik heb de handtekeningen gezet. Ik kan zelf geen stempels namaken. Die eerste stempel daar weet ik niets van, anders dan dat een dierenarts hem een aantal jaar geleden heeft laten liggen. Stempels kun je bestellen. Ik heb een stempel besteld, ja.'
Ook aan papieren van bloeduitslagen werd gesleuteld. Marion van Z:' Alle drie de honden die dag waren met een handler mee naar een tentoonstelling naar ander land. De bloedtesten zijn wel afgenomen, maar niet in Nederland. De papieren waren zoek. Deze honden zouden meegaan naar Hongarije en dat was vereist. Ik heb dat in euvele moed veranderd, zodat de hond toch mee kon gaan. Een kat in het nauw maakt rare sprongen.' Moeder Betty zegt hiervan niet te hebben geweten.
Diergeneesmiddelen zonder vergunning
De NVWA trof bij een controle verschillende diergeneesmiddelen aan die men niet zou mogen bezitten zonder vergunning. Het eerste middel is volgens de verdediging gewoon keukenzout. Dochter van Z. geeft aan dat ze dat meegekregen heeft van de dierenarts. Andere middelen zou ze hebben gekregen van de homeopaat en zouden al lang over de houdbaarheidsdatum heen zijn. Van Z. vindt het overtrokken. 'Ik vind het heel ver gezocht, ik heb ze alle drie van de dierenarts gekregen voor behandeling. Je kunt niet verwachten dat je zelf verantwoordelijkheid hebt of je die mag meenemen, dat zou te bizar zijn. Je kunt me dat niet kwalijk nemen.'
Transport in strijd met regels
Aan de fokkers uit Woerden wordt gevraagd waar ze die bewuste 16 juni naartoe zouden gaan met de honden. Marion reageert: 'De volwassen honden zouden naar Hongarije gaan. De moeders met puppen naar andere fokkers in Nederland. Ik wil niet zeggen welke, ik wil niemand in de problemen brengen.' Moeder Betty geeft opnieuw aan dat zij geen weet had van de zaken. De voorzitter van de rechtbank vraagt of zij wel wist dat ze zou verhuizen. 'Nee, ik zou blijven. Ik wist niet wanneer. Dat is iets wat Marion allemaal regelt, daar hoef ik me niet mee te bemoeien.' Als de rechter aangeeft dat ze eerder bij een verhoor heeft aangegeven dat ze er wel degelijk vanaf leek te weten, de chauffeurs instrueerde over schoonmaak, ontkent ze dat. 'Ik moest in de keuken gaan zitten en mocht me niet verroeren toen ik beneden kwam.'
Er is kritiek op de wijze waarop de honden vervoerd werden. Te veel honden in kleine ruimtes en de ventilatie werkte niet naar behoren, door dozen die op de auto stonden. Marion van Z.: 'Ik wist perfect welke honden bij elkaar goed zouden kunnen verblijven zonder elkaar te verwonden. Vervoerbenches zijn geschikt voor vervoer. Daar kun je heel spannend over doen. Er zijn autokooien die ook niet groot zijn. Als ik had gemerkt dat er spullen bovenop hadden gestaan, had ik gevraagd die eruit te halen. Er was nog geen controle op de auto’s uitgeoefend.'
Ook de papieren voor het vervoer naar het buitenland met zoveel honden was niet op orde. Volgens Van Z. is niemand van die regels op de hoogte.
Kanttekeningen
Na de schorsing is moeder Betty er niet meer bij, zij is thuis gebleven na de pauze. Marion Van Z. is er nog wel. Het is dan de beurt aan de Officier van Justitie. Die geeft aan dat Van Z. inmiddels een aantal feiten heeft bekend en heeft nog een aantal pittige kanttekeningen.
Zo vindt het OM het lastig te geloven dat een bewijs van vakbekwaamheid halen drie jaar moeten duren. Dat van Z. aangeeft dat andere fokkers die ook niet hebben, is geen reden. Zij is tenslotte degene die bedrijfsmatig handelt. Dat moeder Betty met de werkzaamheden is gestopt in 2014 is lastig te geloven, als er jaren later overleden honden in de vriezer worden gevonden, die wel op haar naam staan.
Moeder en dochter waren al in 2013 door de NVWA op de hoogte gesteld over de nieuwe regels rondom registreren van de honden. En er vonden al langere tijd overtredingen plaats rond de verzorging van de honden. Zoals een dierenarts verklaarde: 'Dit is een structureel probleem.'
De houdster heeft gedurende langere periode onvoldoende zorg verleend aan dieren, er waren te veel honden op locatie, en ze nam geen verantwoordelijkheid hierin, volgens de Officier. In haar ogen is er sprake van ernstige nalatigheid en verwaarlozing. De foto’s spreken volgens haar voor zich. Ook in Hongarije speelden er misstanden.
Zelfde strafeis voor beide vrouwen
Uit het dossier komt naar voren dat de beide vrouwen intensief samenwerken. Allebei hun rol is even belangrijk, volgens het OM. Daarom krijgen ze dezelfde strafeis. Drie maanden voorwaardelijke celstraf, een boete van 40.000 euro, waarvan de helft voorwaardelijk en een beroepsverbod van vijf jaar.
Er blijkt beslag te zijn gelegd op de woning in Hongarije. Niet zonder reden, want er werd 68.000 euro overgemaakt naar een rekening van Marion van Z. Het geld is gebruikt voor de aankoop van de woning en de woning staat nu op naam van Moeder Betty. De woning is dus gekocht met inkomsten uit de kennel en kan nu verbeurd worden verklaard.
Morgen gaat de zitting verder. Opgelicht?! doet opnieuw verslag.