Op Facebook zijn er meerdere pagina's actief die beloven dat ze een camper, een Tiny House of een tuinmeubelset weggeven bij 'like, share en win'-achtige winacties. Deze berichten worden door tienduizenden mensen gedeeld. Maar klopt dat allemaal wel? Kun je inderdaad iets winnen? Wat zijn de risico's? En waarom doen mensen toch zo massaal mee?
Volgers van Opgelicht?! weten misschien nog wel dat we medio april een uitgebreid achtergrondartikel hebben gepubliceerd over een vergelijkbare winactie. De belofte was toen dat je een Tiny House kon winnen, en aan de oproep om toch vooral deel te nemen gaven ook toen vele tienduizenden mensen gehoor.
Wij hebben uitgelegd wat er werkelijk achter deze misleidende winactie schuilgaat en spraken mediapsycholoog NIP Mischa Coster destijds uitgebreid over de vraag waarom mensen dergelijke winacties tóch zo massaal delen.
Toch zien we ook nu nog vergelijkbare deelacties die op grote schaal gedeeld worden. Wat is er allemaal aan de hand?
Een camper of een tuinmeubelset winnen? Vergeet het maar
Twee recente voorbeelden betreffen deelacties van Facebookpagina's met namen als Camp Living (ruim 60.000 likes) en Tuinmeubelset (ruim 26.000 likes). We zetten hieronder twee uitsnedes neer van winacties die door deze pagina's zijn gedeeld. Grappig genoeg trekt iemand op het eerste screenshot al de juiste conclusie, namelijk dat het om een pagina van oplichters gaat.
Wat met name opvalt, is het enorme aantal deelacties. De winactie voor de tuinset is door ruim 78.000 mensen gedeeld, en de teller bij de winactie voor de camper kruipt richting de 40.000. Gecombineerd hebben de vrienden van bijna 120.000 Facebookgebruikers dit bericht dus gezien. Een gigantisch bereik, en zo ontstaat er vanzelf een sneeuwbaleffect en een aanzuigende werking.
Er is echter wel een probleem. De winacties zijn van A tot Z verzonnen, en je zult niks winnen. Mensen doen echter toch op grote schaal mee omdat ze nu eenmaal het gevoel hebben dat ze er niks mee te verliezen hebben: baat het niet, dan schaadt het niet, is de consensus.
Ook zorgt het gigantische aantal deelacties ervoor dat mensen denken 'het zal wel kloppen, anders zouden anderen er niet op deze schaal aan meedoen'. In ons artikel over een vergelijkbare misleidende winactie waarbij de belofte was dat je een Tiny House kon winnen spraken we mediapsycholoog NIP Mischa Coster uitgebreid over de motieven en de psychologische mechanismen die aan dat gedrag ten grondslag liggen.
Wie benieuwd is naar een uitvoerige toelichting over het hoe en waarom, doet er dan ook goed aan om dat artikel nog eens rustig na te lezen.
'Like farming' met vervelende spam en telemarketing als gevolg
Deze Facebookpagina's zijn dus nep, en de winacties al helemaal. Maar waarom zouden dergelijke Facebookpagina's überhaupt winacties op poten zetten als ze toch al niet van plan zijn om iets weg te geven? Daar komt een principe dat bekend staat onder de term 'like farming' bij kijken.
Dat zit zo. Het is voor beheerders van pagina's lucratief om een pagina te hebben met een zo groot mogelijk bereik. Dat bereik wordt in dit geval vergroot door aan de misleidende winactie expliciet de voorwaarde te verbinden dat je óók de organiserende pagina moet 'vindikleuken'.
Als deze pagina's op een zeker ogenblik genoeg volgers hebben, is het denkbaar dat de naam wordt gewijzigd en dat de volgers via dezelfde pagina ineens met allemaal onzin en spam worden gebombardeerd. Het is qua bereik immers een stuk effectiever om dat te doen met enkele tienduizenden volgers dan wanneer je dat probeert te doen met een gloednieuwe pagina.
Maar dat is niet alles. Deze winacties verwijzen deelnemers vaak naar websites waar je het één en ander aan persoonsgegevens in moet vullen voordat je daadwerkelijk in aanmerking komt voor zo'n prijs.
En daar gaat het mis: in de algemene voorwaarden - niet geheel toevallig vakkundig weggestopt in de allerkleinste lettertjes - staat dan dat je enkele tientallen misleidende marketingbedrijfjes toestemming moet geven om je tot vervelens toe te benaderen met aanbiedingen voor goedkope stroom en meer van dat soort verkapte oplichterij. Het enige wat je daar mee 'wint', is een hoop spam, ergernis en vermoedelijk de nodige koppijn.
Deel dit soort acties dus gewoon niet. Je wint toch niets, je loopt het risico dat men je gaat benaderen om persoonsgegevens en voor je vrienden is het ook niet zo plezierig om die rommel in hun tijdlijn te zien. De enige die er beter van worden, zijn de beheerders van dergelijke misleidende Facebookpagina's.