In de uitzending van 7 februari kondigde Opgelicht?! aan dat banken de IBAN-Naam Check gaan invoeren. Met dit systeem kan veel fraude worden voorkomen. Dat is goed nieuws, maar roept misschien ook vragen op. Na de uitzending spraken we met Gijs Boudewijn van Betaalvereniging Nederland. Hij gaf in een livestream op Facebook antwoord op kijkersvragen over dit onderwerp. Wij hebben tien van deze vragen en de antwoorden van Gijs Boudewijn op een rij gezet.
Wil je de livestream bekijken? Scroll dan naar beneden voor de video.
1. Wat gaat er precies gebeuren?
‘Om verdere fraude en oplichting te voorkomen, gaan we drie dingen doen. Ten eerste gaan we stoppen met het heruitgeven van vervallen rekeningnummers. Ten tweede gaan we klanten helpen met het opschonen van hun adresboeken. Hier zitten veel oude rekeningnummers tussen. Wat nieuw is, is dat we de IBAN-Naam Check gaan invoeren. Het is de bedoeling dat alle banken dit doen. Tijdens deze check, wordt gewaarschuwd als de naam afwijkt van het opgegeven rekeningnummer. De Rabobank gaat dit in het tweede kwartaal doorvoeren. Nu worden de laatste testen nog gedaan. Andere banken zullen snel volgen in de loop van 2017. Het is de bedoeling dat ook de kleinere banken hieraan meedoen.’, aldus Boudewijn.
2. Hoe gaat de controle in zijn werk?
De Rabobank heeft een heel slim systeem gebouwd met algoritmes. Boudewijn geeft aan dat dit eigenlijk een soort van cryptografische berekeningen zijn, die gebruik maken van data analyse. Op basis van verschrijvingen, detecteren deze algoritmes afwijkingen. Dan krijg je een pop-up met de mededeling dat deze gegevens niet matchen.
3. Is de IBAN-Naam Check een 100% waterdicht systeem?
Dit systeem zou 100% waterdicht kunnen zijn, als alle banken meedoen. Dan kunnen ze elkaar bevragen. Nu kan dat nog niet.
4. Als je een transactie doorzet en het gaat fout, wat kun je dan nog doen?
De Europese wetgeving heeft bepaald dat de uiteindelijke juridische bottom line is dat er wordt geboekt per rekeningnummer. De bank geeft met de IBAN-Naam Check alleen een waarschuwingssignaal af als de naam niet correspondeert met het nummer. Zo vertelt Boudewijn dat ‘als je besluit de transactie toch door te zetten, dan is dat je eigen verantwoordelijkheid’. Hij stelt dus dat je zelf verantwoordelijk bent om iets met die waarschuwing te doen. Ook stelt hij dat je aangifte kan doen bij de politie, naar de consumentenbond, de fraudehelpdesk en de bank kunt gaan. Je zult je geld wel gewoon via de rechter terug moeten krijgen. De bank kan dat niet zomaar terugdraaien.
5. Hoe zit het met privacy, worden de gegevens van mijn bank nu gedeeld met andere banken?
Nee, daar is heel goed naar gekeken. De uitkomst van dat onderzoek is dat het voldoet aan alle regelgeving omtrent privacy. Het is namelijk niet zo dat er hele grote bestanden worden uitgewisseld. Via slimme koppelingen (EPIS) kunnen die systemen elkaar bevragen.
6. Waarom nu pas? 40 jaar geleden deed de ABN AMRO toch ook al een IBAN-Naam Check?
Dit is gestopt omdat het veel handwerk en kosten met zich meebracht. Boudewijn zegt hierover: ‘het is wat het is, ik kan dat niet terugdraaien’. Toen was er volgens hem ook minder sprake van fraude en oplichting. Door de stijging in het aantal fraudezaken is er steeds meer vraag naar de controle gekomen. Boudewijn vertelt ook dat Opgelicht?! mee heeft geholpen met de petitie. Hij stelt: ‘dan kom je in een ander maatschappelijk debat terecht en ga je het toch weer invoeren’.
7. Werkt de IBAN-Naam Check internationaal?
In principe nog niet, het zou op langer termijn wel mogelijk zijn. Voor nu werkt het enkel nog voor een Nederlandse IBAN. Boudewijn stelt: ‘we zijn wel de eerste in Europa die dit doen’.
8. Wanneer gaan de banken dit doorvoeren?
De Rabobank gaat de IBAN-Naam Check in het tweede kwartaal van 2017 invoeren. Nu worden de laatste testen nog gedaan. Andere banken zullen in de loop van het jaar ook snel volgen. Boudewijn vertelt: ‘de verwachting is dat de kleinere banken ook allemaal mee zullen doen, althans dat hopen wij’. Voor deze banken staat nog een informatiebijeenkomst gepland.
9. Hoe werkt het als gebruik wordt gemaakt van een zogenaamde ‘katvanger’, dan blijft het probleem toch bestaan?
Ja, daar kan de IBAN-Naam Check niets tegen doen. De naam hoort bij het rekeningnummer, dus dat stemt keurig overeen. Boudewijn geeft aan: ‘dan weet de bank natuurlijk niet of het ook echt een katvanger is’. Je kunt hier echter wel iets tegen doen. Sommige rekeningnummers zijn bekend bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting. Dus als je het niet vertrouwt als kijker, kun je zien welke verdachte transacties van welke rekeningnummers zijn gemeld. Boudewijn zegt hierover: ‘je kunt dus wel iets, maar de bank kan er in den beginsel niets mee’. Als je wordt opgelicht, kun je het beste aangifte doen. Met vijf aangiftes, worden dit soort nummers geregistreerd bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting. Anderen kunnen deze informatie dan dus inzien.
10. Hoe zit het met automatische incasso’s, worden die gestorneerd als de naam niet klopt?
Boudewijn zegt hierover: ‘het grappige is dat er bij de incasso’s al een hele sterke consumentenbescherming opzit’. Binnen 56 dagen geeft de bank je altijd je geld terug. Na onderzoek, kun je zelfs nog tot dertien maanden je geld terugkrijgen. Er zit in de wet al een hele sterke consumentenbescherming.