Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid vindt dat justitie en autoriteiten toegang moet kunnen krijgen tot versleutelde gesprekken van chatdiensten als WhatsApp en Telegram als er aanwijzingen zijn dat sprake is van strafbare feiten, zoals het delen van kinderporno. Leveranciers van deze diensten zouden over een sleutel moeten beschikken die door de rechter-commissaris kan worden gevorderd. Daarmee neemt hij afstand van het principe van end-to-end encryptie, waarbij berichten alleen door de afzender en de ontvanger kunnen worden gelezen.
'Wat ik graag zou willen is met grote internetpartijen om de tafel en zeggen: luister, we gaan het nu zo regelen dat wij in ieder geval als er sprake is van verdacht verkeer toch een toegang kunnen krijgen om te kunnen zien wat zich er precies afspeelt', stelt Grapperhaus tegenover Nieuwsuur.
Techbedrijven voorzien op dit moment bewust niet in software waarmee versleutelde berichten kunnen worden vrijgegeven, gelet op zaken als privacy en het willen voorkomen dat bepaalde informatie in de verkeerde handen belandt. Ook cybersecurity-experts zijn sceptisch en menen dat de privacy van gebruikers in gevaar komt als Grapperhaus zijn zin krijgt.
Eerder dit jaar werd door Facebook aangekondigd dat haar berichtendiensten Facebook Messenger en Instagram Messenger van end-to-end encryptie worden voorzien, zoals bij WhatsApp al langer het geval is. Dat nieuws stuitte op weerstand van de autoriteiten in landen als de Verenigde Staten, Australië en het Verenigd Koninkrijk. William Barr, de Amerikaanse minister van Justitie, stelde in een brief aan Facebook de vraag 'wilt u in een samenleving leven waar iedereen onzichtbaar is voor Justitie?'
Kindermisbruik en kinderporno
Grapperhaus bedient zich van een argument dat in het verleden al vaker werd aangevoerd als het om dergelijke onderwerpen gaat, en dat heeft te maken met de suggestie dat social-mediakanalen worden gebruikt om bijvoorbeeld kinderporno te verspreiden: 'Ik vind dat we in de wet moeten kunnen opnemen dat de rechter de mogelijkheid krijgt om te bepalen dat een sleutel moet worden gegeven als er verdachte dingen op het gebied van kindermisbruik en kinderporno plaatsvinden.'
De suggestie van Grapperhaus is overigens niet geheel onterecht; eind 2018 kwam bijvoorbeeld in het nieuws dat WhatsApp over een periode van tien dagen maar liefst 130.000 gebruikers van het platform heeft verbannen wegens het delen van kinderpornografisch materiaal. Omdat WhatsApp geen toegang heeft tot het daadwerkelijke chatverkeer, maakten zij daarbij gebruik van andere vormen van analyse, waarbij onder andere groepsfoto's, profielfoto's en groepsinformatie onder de loep werd genomen.
Wens van Grapperhaus gaat in tegen kabinetsbeleid
De uitspraken van Grapperhaus zijn opmerkelijk omdat het kabinet zich in 2016 achter end-to-end encryptie heeft geschaard. Ard van der Steur, voorganger van Grapperhaus, stelde destijds dat het kabinet 'van mening is dat het op dit moment niet wenselijk is om beperkende maatregelen te nemen ten aanzien van de ontwikkeling, de beschikbaarheid en het gebruik van encryptie binnen Nederland.'
Volgens D66-kamerlid Kees Verhoeven - zelf fel tegenstander van de suggestie om end-to-end encryptie af te zwakken - dient de minister het kabinetsstandpunt uit te dragen: 'Er is altijd een wapenwedloop, maar je moet geen middelen inzetten waarbij je alle burgers bij voorbaat verdacht maakt en hun privé-communicatie onveilig. Als je end-to-end encryptie doorbreekt, dan doorbreek je het niet alleen van de criminelen en de kwaadwillenden maar van alle Nederlanders die met elkaar communiceren. Je moet niet overheden en tech-giganten de kans bieden om in die privé-communicatie te kijken.'
'Masterkey opent de deur voor buitenlandse inmenging en cybercriminaliteit'
Cybercrime-experts zijn het eens met Verhoeven. Rosa Jong van internetveiligheidsbedrijf Cybersprint uit haar zorgen als volgt: 'Het gevaar dat zo'n sleutel in verkeerde handen valt, bestaat inderdaad ook als de overheid de sleutel in handen krijgt'. Rolf van Wegberg van onderzoeksorganisatie TNO is het daarmee eens: 'Als er ineens een masterkey is, kan die ook in verkeerde handen vallen. Zo'n sleutel is enorm veel waard voor criminelen en buitenlandse mogendheden.'
Bron: NOS.nl / Nu.nl