Martin Jan van Mourik, emeritus hoogleraar notarieel recht, stelt dat notarissen regelmatig rommelen met testamenten van wilsonbekwame personen: 'De problematiek rond wilsonbekwaamheid en testamenten is schrikbarend groot. Mensen zijn uit op het geld van afhankelijke mensen, en kunnen hen blijkbaar bewegen een testament op te maken. Het is één grote graaiende bende.'

Van Mourik doet zijn uitspraken in het AD naar aanleiding van een bericht over Jolanda de Vries uit Apeldoorn. Vorige week zag ze een juridische strijd van vijf jaar tot een einde komen toen de rechtbank in Arnhem oordeelde dat het omstreden testament van haar zwaar gehandicapte broer Herman vernietigd moest worden.

De man had de verstandelijke vermogens van een kind van zes, maar bleek al in 1991 zonder medeweten van zijn familie een testament te hebben opgemaakt waarin staat dat hij al zijn bezittingen via een stichting na zou laten aan de zorginstelling waar hij verbleef. Voor Jolanda was dat reden genoeg om tegen deze voor de familie onbekende Prinsen Geerligs Stichting te procederen.

Belangenverstrengeling

Behalve wilsonbekwaamheid was er bovendien sprake van belangenverstrengeling tussen deze stichting en de zorginstelling waar haar broer verbleef: toen het testament in 1991 werd opgemaakt, was de voorzitter van de stichting tegelijkertijd bestuurslid van deze zorginstelling. Volgens Van Mourik was het ook in 1991 al zo dat een instelling waar iemand verblijft en dus cliënt is, nooit rechtstreeks in diens testament terecht mocht komen. Door een stichting te gebruiken die de erfenis doorsluist, wordt deze regel omzeild, aldus de hoogleraar.

De Prinsen Geerligs Stichting laat bij monde van voorzitter Arthur Breukers weten dat ze destijds niet correct hebben gehandeld. Ze leggen zich dan ook neer bij de uitspraak dat belangenverstrengeling voldoende reden is om het testament nietig te verklaren: 'Onze stichting had banden met een samenwerkingsverband waartoe de zorgverlener behoorde. De rechtbank vond dat het indirecte verband in dit geval het testament ongeldig maakte. Een uitspraak waar wij het volledig mee eens konden zijn.'

Wel stelt de stichting dat ze vinden dat mensen met de verstandelijke vermogens van Herman best in staat zijn om een testament te begrijpen. Ze blijven daarom wel procederen, omdat het gevolg anders mogelijk is dat niemand die tot deze groep patiënten behoort ooit nog in staat wordt geacht om een testament op te laten stellen.

Probleem wordt naar verwachting alleen maar groter

De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) onderkent het probleem en spreekt daarnaast de verwachting uit dat zich in de toekomst vaker problemen voor zullen doen om testamenten. Dat betreft niet alleen mensen met een verminderd verstandelijk vermogen, maar ook senioren. Doordat mensen gemiddeld steeds ouder worden, zullen verschijnselen als dementie vaker de kop opsteken en zal de vraag omtrent wilsbekwaamheid naar verwachting nadrukkelijker worden aangegrepen om de gang naar de rechter te kunnen maken.

Wie testament mede hielp opstellen blijft een raadsel

De familie De Vries stelt er rekening mee te houden dat ze nooit precies zullen weten wie het document precies heeft opgesteld. Duidelijk is wel dat zij zelf nooit van de stichting gehoord hadden, iets dat ook geldt voor de man die ruim zeventien jaar de administratie voor Herman deed.

Ook de stichting zelf geeft aan het niet precies te weten: 'Over de vraag hoe dit testament tot stand is gekomen, kunnen wij geen zinnig woord zeggen. Uiteraard was onze stichting niet op de hoogte van dit testament en de inhoud ervan tot het moment dat de erflater overleden was en de notaris ons benaderde.'

Bron: AD.nl / De Stentor