De feestdagen komen weer in zicht en misschien ben je geneigd om je van je meest vrijgevige kant te laten zien. Helaas maken oplichters daar misbruik van: woordvoerder Pien de Ruig van de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken waarschuwt voor misbruik van hun naam.

Het fenomeen is de laatste tijd herhaaldelijk in Zuid-Limburg gesignaleerd, aldus de NOS. Het regionale nieuwsportaal 1Limburg weet daaraan toe te voegen dat er meldingen zijn ontvangen uit Heerlen, Hoensbroek en Stein. 

Het gaat om mensen die bij supermarkten vragen om extra boodschappen bij wijze van inzameling. Geef je toe, dan gooi je wat extra artikelen in je winkelwagentje om deze na het afrekenen te doneren aan de zogenaamde 'vrijwilligers'.

Waar de ingezamelde producten heen gaan, is niet bekend, al valt niet uit te sluiten dat mensen deze truc misbruiken om aan gratis boodschappen te komen.

Waar moet je op letten?

Wij namen telefonisch contact op met de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken en spraken woordvoerder Pien de Ruig, zelf ook vrijwilliger bij de voedselbank. Ze weet ons te vertellen dat er 170 voedselbanken zijn in heel Nederland en dat de meeste vrijwilligers van deze voedselbanken herkenbare kleding dragen tijdens het collecteren. 

De naam 'voedselbank' is echter niet beschermd en volgens de rechter zelfs te generiek om copyright te kunnen claimen. Dat maakt misbruik tegengaan lastig. Er is wel een officieel logo van de vereniging: 'Het is een hartje met een vork erdoorheen. Dat logo is juridisch vastgelegd'.

Er is echter geen centrale aansturing van lokale inzamelingsacties en vrijwilligers kunnen zich doorgaans ook niet legitimeren met een officiële pas van de vereniging. Dat is ook begrijpelijk, want het gaat om vrijwilligers die incidenteel of zelfs éénmalig worden ingezet voor een specifieke inzamelingsactie. 

Twijfel je of een inzamelingsactie in de supermarkt legitiem is? Dan raadt De Ruig aan om uit te zoeken of er überhaupt een voedselbank in de gemeente of de regio aanwezig is. Een andere belangrijke tip is om het gewoon te vragen aan de supermarktmanager: een inzamelingsactie ontstaat nooit spontaan, maar wordt doorgaans weken van tevoren voorbereid in samenspraak met de manager van de supermarkt.

Het zou daarnaast kunnen dat nepcollectanten eerder buiten inzamelen dan binnen: op een parkeerterrein worden ze wellicht minder snel weggestuurd door de manager, terwijl een inzamelingsactie op een opvallende plek in de supermarkt natuurlijk veel eerder in het oog springt. Informatie inwinnen bij de supermarkt is dus het advies.

'Deze variant is nieuw'

Pien de Ruig geeft verder aan dat de naam van de voedselbank wel vaker wordt misbruikt, maar dat deze variant nieuw voor hen is: 'Deze vorm kende ik nog niet en is wel heel naar. Je hoort ook wel eens over mensen die langskomen met collectes en zeggen dat ze van de voedselbank zijn, maar wij collecteren nooit aan huis.'

Naam omroep wordt ook misbruikt

Opvallend is ook dat de naam van de regionale omroep L1 door de oplichters is gebruikt om vertrouwen te wekken. Hoewel de omroep jarenlang een inzameling organiseerde rond de kerstperiode, is dat dit jaar niet het geval, aldus hoofdredacteur Leo Hauben: 'Wij steunen de grote inzamelingsactie van de voedselbank, maar houden zelf geen inzameling.'

Stelen van de allerarmsten

Een woordvoerder van de voedselbank in Limburg-Zuid is verbolgen over het feit dat er in zekere zin van kwetsbare personen wordt gestolen. Ontdekken gulle gevers dat hun donaties naar oplichters gaan, dan is de bereidwilligheid om een volgende keer te doneren een stuk lager en komt het draagvlak voor de voedselbank in het geding.

'Het erge vind ik dat de mensen die doneren denken dat ze aan ons geven. Ze worden op het verkeerde been gezet. Dat vind ik stelen van mensen die al niks hebben en dat is heel laag.'

Bron: NOS / Vereniging van Nederlandse Voedselbanken