Er zijn een aantal zekerheden in het leven, en één daarvan is dat er een aanzienlijk aantal oplichters rondhangt op sociale media zoals Facebook en Instagram. Iets waar we gelukkig relatief weinig over horen, maar toch wel degelijk blijkt te gebeuren, is dat sommige oplichters het expliciet op jonge kinderen hebben voorzien. Een volger wees ons op een Instagram-account omdat haar zoon van 11 door degene(n) achter dat account is bestolen van bijna 300 euro. De jongen dacht zogenaamde V-Bucks te kopen, een virtuele munteenheid die gebruikt wordt in het onder kinderen zeer populaire spel Fortnite. Hoe gaat dat in zijn werk, en waar moeten jouw (klein)kinderen op letten?
In dit geval gaat het om het Instagram-account freevbucks_kpn_vodafone, een account waar we om voor de hand liggende redenen maar niet direct naar linken. Overigens wijst een Google-zoekopdracht uit dat er eerder een vergelijkbaar account in de lucht was onder de accountnaam beste_vbucks_methode.
Deze pagina is door Instagram verwijderd, maar duikt nog wél op in Google: een teken dat het account tot voor kort in ieder geval nog actief was. Kennelijk is er dan ook sprake van een patroon waarin nieuwe accounts uit de grond worden gestampt zodra bestaande accounts na meldingen worden verwijderd.
Wat is Fortnite en wat zijn V-Bucks?
Fortnite is een spel met een uitgebreid online multiplayer-gedeelte dat onder kinderen erg populair is. Formeel stelt de leeftijdsindicatie dat het geschikt is voor kinderen vanaf 12 jaar en ouder, al blijkt in de praktijk dat het spel ook onder basisschoolleerlingen veelvuldig wordt gespeeld. Het is een survivalspel dat op meerdere platformen te spelen valt en één spelmodus is bovendien gratis.
Maar 'gratis', dat bestaat eigenlijk niet. De ontwikkelaars van het spel hebben dan ook een virtuele munteenheid in het leven geroepen, de zogenaamde V-Bucks. Deze munteenheid kan binnen de context van het spel worden benut om bepaalde aankopen te doen, zoals zogenaamde skins (outfits) en bepaalde dansmoves. Elementen waar in speltechnisch opzicht geen voordeel aan te behalen valt, maar in de spelwereld wel als statusverhogend worden gezien.
Deze V-Bucks kun je ontgrendelen door bepaalde opdrachten uit het spel te voltooien, maar – en dat is natuurlijk een veel snellere manier – je kunt ze óók kopen. En op die manier hopen oplichters hun slag te slaan, zo blijkt.
Hoe gaat deze oplichting in zijn werk?
Dat gaat onder andere via het reeds genoemde Instagram-account freevbucks_kpn_vodafone, al is dat ongetwijfeld slechts één visje in een grote zee van oplichters. Het is dan ook goed denkbaar dat vergelijkbare oplichtingstrucs plaatsvinden met betrekking tot andere games waarbij virtuele in-game currency in gebruik is.
Dit specifieke geval is echter wel vrij sneaky gedaan, en dat heeft alles te maken met het feit dat Fortnite erg populair is onder jonge kinderen. Kinderen die zich wellicht makkelijker laten misleiden en manipuleren, simpelweg omdat ze te weinig levenservaring hebben om allerlei oplichtingstrucs te doorzien.
Ook heeft dit account bijna 2.300 volgers, niet gek voor een vals account. Als een bescheiden percentage van dat aantal volgers daadwerkelijk ten prooi valt aan deze oplichtingstruc, is het al met al toch best een lucratieve bezigheid voor de oplichters.
Het account biedt V-Bucks aan voor prijzen die ver onder de marktconforme tarieven liggen: de genoemde prijzen liggen ruwweg iets onder de helft van de prijzen die legitieme verkoopkanalen in rekening brengen. Dat maakt het voor kinderen met een beperkt budget wel een aantrekkelijke optie. In de bijbehorende Instagram-post wordt zelfs beweerd dat deze V-Bucks helemaal gratis zijn.
Ook wordt vertrouwen gewekt met zogenaamd legitieme recensies: screenshots die zouden moeten bewijzen dat de beloofde V-Bucks ook daadwerkelijk zijn geleverd. Dergelijke screenshots vallen natuurlijk makkelijk te vervalsen: met een nepaccount kun je het zó doen lijken alsof bona fide kopers blij zijn met hun aankoop.
De opzet is verder eigenlijk heel simpel:
- Volg het betreffende Instagram-account
- Like de (enige) openbare post van dat Instagram-account
- De mogelijkheid tot deelname geldt alléén voor klanten van KPN of Vodafone
Dure aankopen gefactureerd via de telefoonrekening
Goed. Je moet dus een telefoonabonnement hebben bij de telecomproviders KPN of Vodafone. Waarom dat zo is, is ons eerlijk gezegd niet 100 procent duidelijk, al ligt het in de lijn der verwachting dat het via deze telecomproviders mogelijk is om bepaalde diensten af te sluiten of aankopen te doen en deze kosten later via de telefoonrekening te vereffenen.
Een recente post op het forum van KPN wijst in ieder geval in die richting. En het geval staat niet op zichzelf: het is namelijk niet de enige forumpost met betrekking tot dit onderwerp. Onderstaande foto hebben we uit het laatstgenoemde topic overgenomen: één gedupeerde klant meldt dat er voor bijna 300 euro aan Fortnite V-Bucks is gekocht in de Microsoft Store. Opvallend is het chronologische verloop: de oplichter heeft pakweg twintig minuten nodig om meerdere grote aankopen te doen.
Voor de oplichters is dat natuurlijk erg handig: tegen de tijd dat de oplichting aan het licht komt, zijn de virtuele sporen al lang en breed uitgewist. Degene die ons van dit account op de hoogte stelde, kreeg tot haar schrik een melding van haar provider. Reden van de melding was dat er dure aankopen waren gedaan via de telefoon van de zoon in kwestie. De schadepost? Bijna 300 euro.
Degene achter dat Instagram-account nam contact op met de onfortuinlijke jongen van 11 jaar en heeft kennelijk met succes heel handig op hem ingepraat. Er werd om z'n telefoonnummer gevraagd, waarna hij een code moest doorgeven die hij per sms ontving.
Dat is waarschijnlijk een bevestigingscode om een bepaalde aankoop mee te verifiëren: 'Voer deze code in om te bevestigen dat je deze aankoop wenst te voltooien', of iets dergelijks. Degene achter dat Instagram-account zou weliswaar wel degelijk V-Bucks hebben gekocht, maar dan uiteraard voor eigen gebruik. Maar dan wél op kosten van het slachtoffer.
Blokkeer de mogelijkheid om online aankopen via de telefoonrekening te voldoen
Nu moet je dergelijke codes uiteraard nóóit doorgeven aan derden, en al helemaal niet als je deze mensen überhaupt niet kent. Het kost echter weinig inbeeldingsvermogen om te begrijpen dat kinderen van 11 dergelijke kennis niet per definitie paraat hebben, en dat maakt deze vorm van oplichting buitengewoon laf en laaghartig.
Als jij (klein)kinderen hebt die graag dergelijke games spelen, kan het dan ook geen kwaad om eens een gesprekje met ze te hebben in termen van 'geef nooit zomaar persoonlijke informatie prijs als daar via sociale media of andere kanalen om gevraagd wordt'. En dat geldt natuurlijk al helemaal voor gegevens van financiële aard.
Tot slot nóg een goede tip: schakel de optie uit om online aankopen (bijvoorbeeld in de Google Play Store, de App Store en de Microsoft Store) via de telefoonrekening te voldoen. Dan kom je achteraf niet voor nare verrassingen te staan.
